türk töresi

namık kemal zeybek'in, türk'ün inancı adlı eserinde işlenmiş bir konudur. türk için törenin önemini anlatır. kendi açımdan daha anlaşılır olması için notlara kaydettiğim şekilde, kendi cümlelerimle aktarıyorum, kitaptakinden farklı olabilir bu yüzden. kitabı okuyan arkadaşlar boşuna "şu kısmı yanlış yazmışsın" tarzı yorumlarda bulunmasınlar yani. ayrıca unutmadan, kitabı kesinlikle tavsiye ederim. öncelikle, türk milletinin hayatında önemli dört "t" vardır. bu dört "t" tanrı, türk, töre ve turan'dır. kutadgu bilig'de töreyle ilgili söylenenlerden örnekler vereyim, orjinal haliyle yazacağım fakat parantez içinde günümüzde kullanılan şekillerini ekleyeceğim. "ajun(dünya) inçke tegdi(huzuru buldu) tüzildi(düzüldü) törü(töre)... törü(töre) birle(ile) atın(adını) kopurdı(yerinden kaldırdı) örü(yüksek)..." "ajunka(dünyaya) apa(ata, cümlenin devamına göre adem'den bahsettiği anlaşılıyor) inmişinde berü(indiğinden beri) ukuşlu(akıllılar) uru keldi(kurdular) edgü(iyi) törü..." "bilig(bilim) kime erse(kimde ise) ajun begleri(beyleri, büyükleri)... törü edgü(iyi) urmuş(koymuş) kişi yiğleri(yeyleri diye okunur, iyileri anlamına gelir)." "kılıç ursa(vursa) bıçsa(biçse) yağı(düşman) boynını(boynunu) törü birle(ile) tüzse(düzenlese) ili(ülkeyi) budnunu(budununu, milletini)." ek bilgi: töre kelimesi doğu türkçesinde "törü" olarak yaşar. töre olarak genelde batı türkçesinde yaşamaktadır. kutadgu bilig'de 113 yerde töreden söz edildiğini saydım fakat anladığınız üzere hepsini yazmadım. eser tamamen iyi töreyi ve töreyi uygulamayı anlatır gibidir. şimdi ise orhun yazıtlarına bakalım. kültigin yazıtı, doğu cephesi. "üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insan oğlu kılınmış. insan oğlunun üzerine ecdadım bumin kağan, istemi kağan oturmuş. oturarak türk milletinin ilini töresini tutuvermiş, düzenleyivermiş." bu sadece bir örnektir. töre, bu abidelerin temel sözlerinden biridir ve çok sık geçer. ve son olarak divan-ı lügat-it türk'e bakalım. dîvânü lugati't-türk'te töre kavramı şu şekilde geçmektedir: törü: töre; gelenek. şu atasözünde de geçer. el kalır törü kalmas. yani ülke bırakılabilir ama töre bırakılmaz. bu atasözü, ataların törelerine bağlı kalmayı öğütlemek için kullanılır. el, ülke demektir. ülke, vatandır. vatan bırakılır mı? gerektiğinde bırakılmıştır. başka vatanlar bulunmuş, oralarda yaşanmıştır. ancak töre bırakılamaz. çünkü töre giderse türklük kalmaz. türk için törenin değeri budur işte. dipnot: "bilinçli yapılıyor olabilir, ama bilmeden de olabilir. son yıllarda ülkemizde namus cinayetlerine "töre cinayetleri" demek yaygınlaştı. töre, çok kutlu bir kavramdır ve bu işlerle bir ilgisi yoktur. o cinayetleri işleyenlerin de töre kelimesinden haberlerinin olması bile söz konusu değildir."

toplumun dayattığı gerici "ahlak anlayışı" yüzünden insanların kendisine yakıştıramadığı eylemlerin %95'ini içinde barındıran töredir hakiki türk töresi. yani aslında türkiye cumhuriyeti'nin şu anki ahlak anlayışının çok üstündedir. ilkokulda muasır medeniyetler seviyesi olarak aşılanan, fakat ilk cümlede de söylediğim gibi toplumun dayattığı gerici ahlak anlayışı yüzünden kimsenin kendisine yakıştıramadığı töredir. bu ülkede kim bir şeye bizim töremize terstir diyerek karşı çıkıyorsa, bilin ki o %95 gibi büyük bir oranla kendisinin gerçek töresidir. hiç bilmediği gerçek töresi. kendisini arap sanan bir türk'ün gerçek töresidir. dipnot: %5lik bir kısım bırakmamın sebebi eşcinsellik gibi hiçbir töreye tabi olmayan bir ahlak anlayışıdır. fakat bu demek değildir ki, eşcinsellik ahlaksızlıktır. eşcinsellik tarihin her safhasında olan bir şeydir. yani eşcinselliği tek bir milletin töresine tabi tutamazsın. çünkü eşcinsellik evrensel bir töreye tabidir. bütün milletlerin töresinde birbirinden farklı adetler vardır, fakat eşcinsellik bütün milletlerde vardır. buna ahlaksızlık olarak bakmak, insanlığı reddetmek gibidir. ve tabi ki her insanın ahlak anlayışı aynı olamaz, fakat bir ırka mensup olduğunu ve o ırkın töresine tabi olduğunu iddia ediyorsan, ahlak anlayışın tamamen farklı olsa dahi o ırkın öz töresine uymak zorundasın. günümüzdeki töre anlayışı, bir üst entirinin dipnot kısmında da verilen örnek gibi çok yanlış anlaşılmış bir kavramdır. töre cinayeti mevzusunu aşmış olanlar ise arap töresiyle türk töresini birbirinden ayırt edememektedirler.

günümüzde kan davası vs. olarak algılanan o saçma sapan şeylerden çok ayrıdır türk töresi. türk töresi: milli toplumda ferdi ve sosyal ilişkileri düzenleyen, ferdi disiplin ve otoriteye bağlayan, milli barış, dayanışma ve beraberliği sağlayan bir kültür kurumudur.

eski türk devletlerinde hakanların bile uymak zorunda olduğu yazısız söze dayalı hukuk kurallarıdır.

Günümüzde esamesi okunmayan ama esasında mutlaka kopulmaması gereken kültür.